Yaratıcı Sanatlar Terapisi  (YST) Nedir?

Yaratıcı Sanatlar Terapisi çeşitli sanatları (drama, sanat, dans & hareket, müzik, şiir, fotoğraf vb.) sözel  olmayan ya da sembolik iletişimin taşıyıcısı olarak, kişisel ya da sosyal teröpetik amaçları gerçekleştirmek için, sınırları ve rolleri iyi belirlenmiş terapist danışan ilişkisinin cesaretlendirdiği bir ortamda, bireyin ihtiyaçları doğrultusunda yaratıcı bir şekilde kullanan ve uzman yaratıcı sanatlar terapisti* tarafından uygulanan, kanıta dayalı (evidence –based) ruh akıl sağlığı uzmanlığıdır.

Yaratıcı Sanatlar Terapisi’nde Amaç Nedir?

Yaratıcı Sanatlar Terapisi, kişilerin duygu ve düşüncelerinin sanat yoluyla ifadesini destekler. Deneyimlenen zorluklar, kullanılan yansıtma teknikleri ile kişinin ‘estetik mesafe’ kazanmasını sağlar. Böylece bireyler savunma ve direnç mekanizmaları tehdit edilmeksizin sanat yoluyla duygularını serbestçe ifade edebilir. Hem kendi hem de problemleri hakkında farkındalıkları artar. Bireyler yaşamlarına farklı perspektiflerden bakarak yaşam gücü ve cesareti kazanarak kendi potansiyellerini tam olarak gerçekleştirme şansına sahip olurlar.

İfade
İyileşmenin ilk adımı hislerimizi ve yaşadıklarımızı ifade edebilmektir. Yaratıcı Sanatlar Terapisi yaratıcılığa ve farklı biçimlerde dışavuruma izin vererek düşünceleri ve duyguları sözel ve sözel olmayan bir dille ifade etmede çok çeşitli olasılıklar sunar. Sözlerin ve kelimelerin kifayetsiz kalabildiği durumlarda bile ifadeler sanatın gücüyle yaşam bulur.

Güven Hissi
Yaşanılan zor hayat deneyimleri, Yaratıcı Sanatlar Terapisinde kullanılan yansıtma teknikleri (rol oyunu, müzik, dans, maske, resim, kil vb.) ile kişinin ‘estetik mesafe’ kazanmasını sağlar. Bu sayede savunma ve direnç mekanizmaları tehdit edilmeksizin, duyguların serbestçe dışavurumu sağlanır, böylelikle kişi kendi sorunlarıyla baş edebilmek için çözümler üretebilir. Bunu söyleyen ben değilim yarattığım karakter, rol, resim, maske…

Bilincinde Olmadıklarımızın Keşfi
Örneğin müzik terapisinde Bonny (1986) tarafından geliştirilen Müzikle Yönlendirilmiş İmgelem Yöntemi (GIM) sayesinde danışanın hayal gücünü harekete geçirerek travmada bastırılmış ya da unutulmuş travmatik olaylara dair farkındalığı arttırılabilir. Ayrıca dans hareket terapisi (DMT) somatik hafızayı aktif kılar. Böylece kişi, yaratıcı sürecin içerisinde yer alarak analitik düşünme ile anlaşılamayacak duygu-düşünce ve geçmiş yaşantılara daha kolay ulaşabilir. Bu sayede kendini derinlemesine tanır ve semptomlarının kaynaklarını keşfeder.

Hayatın Provası
Özellikle drama terapisi (DT) kişiye hayatın provasını yapabilme imkânını verir, kişilerin gerçek yaşam içerisinde ifade edemedikleri duygularını, korkularını, kaygılarını oyun alanı içerisinde ifade etmelerini sağlayarak, onlara bu duygu ve davranışlar üzerinde özdenetimin ipuçlarını verir.

Empati
Rol oyunları içerisinde tehdit ettiğini düşündüğümüz, kırıldığımız, korktuğumuz, kızdığımız insanların karakterlerine bürünmek ve rollerine geçmek, o insanlara bakış açımızı zenginleştirir; grup terapisi ve bireysel terapi onlara karşı empati duymamızı ve deneyimlerimizi farklı bir çerçeveden görmemizi sağlar.

Yaşamda Seçtiğim Roller
Gerçek hayatta tek bir role sıkışıp kalmak yerine istediğimiz farklı rolleri deneme cesaretimiz artar. Günlük hayattaki rollerimizi daha iyi anlar ve “rol repertuarımızı” genişletme imkânına sahip oluruz. Bu da kendimizin ve varoluşumuzun olanaklarını keşfetmemizi kendimizi daha iyi anlamamızı ve pozitif değişim konusunda önemli adımlar atabilmemizi sağlar.

Deneyimlediğimiz Spontanelik ve Yaratıcılık
Şimdi ve burada olma durumu, yaşadıklarımızın yeni bir bakış açısıyla yeniden yaşanması, gördüklerimizin yeni bir yolla görülmesi, güçlenmemize ve yaşamımızdaki problemlerimizi çözebilmemiz için yeni yaklaşımlar kazanmamıza olanak yaratır. Yaratıcılık ve anda var olabilme hali bir çeşit yaşam gücü enerjisidir. Yaratıcı bir sürece girdiğimizde yaşama arzu ve gücümüzü yükselten güçlü bir canlılık duygusu hissederiz. Bu gücün açığa çıkmasıyla birlikte, birbiriyle tutarsız görünen olaylar daha anlaşılır, duygu ve düşünceler arasındaki farkında olmadığımız ilişkiler daha kavranılabilir duruma gelir. Yaratıcı yaşam gücünün enerjisiyle yeni bir bakış açısı ve yeni bir bilgi oluşumu sağlanır.

* Uzman yaratıcı sanatlar terapisti bu alanda akademik eğitimini tamamlamış, sonrasında uzmanlaşmış ve uluslararası profesyonel bir derneğe kayıtlı (Registered) olan kişidir.

Yaratıcı Sanatlar Terapisi  (YST) Nerelerde ve Kimler İçin Kullanılır?

Dünyanın birçok ülkesinde yaratıcı sanatlar terapisi (yst) herhangi bir yaş sınırlaması olmadan hastanelerde özellikle psikiyatri ve onkoloji bölümlerinde, kliniklerde, aile sağlık ve terapi merkezlerinde, sivil toplum kuruluşlarında, hapishanelerde, bakım evlerinde, özel muayenehanelerde ve çeşitli kurum ve kuruluşlarda  kullanılmaktadır.

Şu Durumlarda YST’ye Başvurulabilir;

  • Uyum bozuklukları (boşanma, göç, iş kaybı, hastalık vb.)
  • Duygudurum bozuklukları (depresyon, bipolar bozukluk vb.)
  • Kaygı bozuklukları (panik atak, fobiler, vb.)
  • Yeme bozuklukları (anoreksi, bulimia, vb.)
  • Kişilik bozuklukları (paranoya, obsesif-kompulsif, vb.)
  • Taciz (duygusal, fiziksel, cinsel)
  • Somatik semptom bozuklukları
  • Travmalar
  • Tıbbi rahatsızlıklar (kanser, AİDS, vb.)
  • Geriatrik rahatsızlıklar (Alzheimer, Parkinson, vb.)
  • Madde bağımlılığı
  • Nörolojik bozukluklar (cerebral palsy, developmental dyspraxia, vb.)
  • Gelişimsel engeller
  • Genetik bozukluklar (down sendromu, william sendromu, vb.)
  • Yaygın gelişim bozuklukları (otizm) ve Aspergers
  • Öğrenme bozuklukları
  • Ya da sadece kişisel farkındalık & gelişim için…

Kim Uygulayabilir?

Yaratıcı Sanatlar Terapisini sadece bu alanda eğitimini tamamlamış ve sonrasında uzmanlaşmış kayıtlı (Registered) Yaratıcı Sanatlar Terapisti  YST ‘yi uygulayabilir.

Yaratıcı Sanatlar Terapisti olabilmek için her profesyonel alanda olduğu gibi akademik bir eğitimden geçilmesi gerekir. Yaratıcı Sanatlar Terapisti olarak kabul görebilmek için, YST dallarından (drama terapisi, dans hareket terapisi, müzik terapisi, sanat terapisi ya da intermodel) en az birinde mutlaka lisansüstü derecesine sahip olunması gerekmektedir. Uluslararası arenada bu alandaki üniversite eğitimleri hem psikoloji hem de çeşitli sanat dallarını da kapsayan bir müfredatla birlikte genelde 3 ya da 4 yıllık programlar olup hem teorik hem de pratik bir eğitim vermeyi amaçlamaktadır. Bu eğitimin bir parçası olarak en az 1000 saatlik klinik staj ve süpervizyon mecburidir.

Bu programlardan mezun olmak Uzman-kayıtlı yaratıcı sanatlar terapisti olabilmek için yeterli değildir. Bunun için uzman adaylarının mezuniyetlerinin ardından uluslararası profesyonel bir derneğe kayıt yaptırmaları (drama-dans-müzik-sanat terapisi ) ve buna ek olarak belirli bir süre daha klinik ve süpervizyon deneyimine sahip olmaları ve ilgili kriterleri yerine getirmeleri gerekmektedir. Alanda akreditasyonu olan bir eğitim verebilmek için ise yine dernekler aracılığı ile gerekli şartları yerine getirerek Board Certified Trainer (BCT) olmak gerekmektedir.

YST Ne Değildir?

  • YST Hobi değildir.
  • Yaratıcı Koçluk değildir.
  • Sanat Eğitimi değildir.
  • Sanatçı ya da psikolog olmak yaratıcı sanatlar terapisti olmak için yeterli değildir. Başlı başına bir meslektir ve bu alanda akademik eğitimini tamamlamış olmak ve mesleki şartları yerine getirmiş olmak gerekmektedir.
  • YST performans ya da sanat ürünü ile sonuçlanmak zorunda değildir. Performans ya da ürün bir seçenektir.